ایمنی در آزمایشگاه
تمام آزمایشگاه ها محل هایی برای نگهداری و استفاده از انواع مواد شیمیایی و زیستی که می توانند بالقوه خطر آفرین باشند، ابزار ها و وسایلی که اگر نکات استفاده صحیح از آن ها برای پرسنل به صورت واضح توضیح داده نشده باشند امکان برزو حوادث وحشتناک وجود دارد. در هر آزمایشگاهی اصلی ترین اولویت، رعایت ایمنی مطابق با استاندارد ها و قوانینی است که در نهایت منجر به حفظ سلامت و جان کاربران و پژوهشگران می شود. متاسفانه رعایت نکردن اصول ایمنی به فجایعی منجر شدند که هیچ وقت قابل جبران نیستند. گاهی اوقات افراد به دلیل صرفه جویی در هزینه ها یا اطلاع کافی نداشتن نسبت به این مسائل، با جان مردم و سایر پرسنل به خطر افتاده است. از جمله مهمترین این تجهیزات، سیلندر های گاز و تانک ازت YDS می باشد.
آزمایشگاه های می توانند مکان هایی برای پیشرفت علم و دانش و گشوده شدن مرز های جدیدی در زندگی بشریت باشند اما در صورتی که به هر دلیلی اصول و قواعد توسط پرسنل و مسئولان رعایت نشوند یا فرسودگی و تعمیر وسایل مورد توجه قرار نگیرد، می توانند مکانی خطر آفرین باشند.
انواع سیلندر های گاز در آزمایشگاه
در آزمایشگاه ها فارغ از این که شیمیایی یا زیستی باشد، انواع گاز ها مانند اکسیژن، هیدروژن، نیتروژن، هلیوم و کربن دی اکسید کاربرد دارند. به عنوان مثال در دستگاهی مانند انکوباتور که تنظیم کردن گاز های جو در کشت مهم است، حتما از قسمتی به یک سیلندر کربن دی اکسید وصل شده اند. بسیاری از واکنش های شیمیایی باید تحت جو ازت انجام شوند؛ زیرا نیتروژن می تواند به عنوان یک جز واکنش دهنده عمل کند یا در واکنش هایی اکسیژن هوا می تواند مداخله ایجاد کند. دستگاه کروماتوگرافی گازی به یک هیدروژن ژنراتور متصل است و یک گاز حامل بی اثر هنگام کار در لوله های کپیلاری در جریان است پس نیاز به دو سیلندر گاز هست.
نکات ایمنی نگه داری سیلندر های گاز در آزمایشگاه
محتوای سیلندر ها می توانند، به طور ذاتی خطرناک باشند. علاوه بر خطر ناشی از فشار زیاد گاز، خطرات دیگری نظیر سمیت، خورندگی، اشتعال، خفه کنندگی، اکسید کنندگی و غیره نیز در کمین کاربران بوده و روی طراحی سیستم مورد استفاده مؤثر است. اگر سالم و بی عیب بودن سیلندر و لوازم جانبی آن پیوسته بررسی شود، سیلندر های تحت فشار می توانند به صورت ایمن، مورد استفاده قرار گیرند.
- سلیندر ها باید همیشه به صورت ایستاده نگه داری و به وسیله زنجیر های مخصوص به دیوار بسته شوند تا از افتادن آن ها جلوگیری شود.
- سیلندر های در جایی نصب شوند که امکان برخورد شدید، افتادن و غلتیدن آن ها وجود نداشته باشد.
- از حرکت دادن بیهوده سیلندر ها خودداری کند و در صورت نیاز به حمل حتما از افراد آموزش دیده کمک بگیرد و حمل سیلندر ها با استفاده از ترولی های مخصوص حمل کپسول صورت بگیرد. ترولی هاي مخصوص حمل کپسول اکسیژن باید داراي زنجیر اتصال به زمین باشند.
- محل مناسب هر گاز را در آزمایشگاه تعیین کنید، به طوری که گاز های قابل اشتعال هرگز در مجاورت سیلندر های حاوی گاز اکسید کننده قرار نگیرند.
- محل قرارگرفتن سیلندر ها باید به دور از هرگونه تغییر شدید دمایی، تابش آفتاب یا بارش برف و باران، امکان اشتعال و مواد چرب مثل گریس و روغن و غیره باشد.
- لباس افرادي که با سیلندر اکسیژن کار می کنند، باید ضدجرقه بوده و عاري از الیاف نایلون باشد.
- در صورت نگه داري کپسول هاي اکسیژن در اتاقی در بسته، این اتاق باید داراي تهویه مناسب باشد.
- سیم کشی های انبار های نگه داری سیلندرهای گاز تحت فشار به صورت مدام چک شود و هیچ خرابی و پارگی و جرقه ای در سیم کسی ها وجود نداشته باشد.
- در مورد سیلندر گاز استیلن باید حتما دقت داشته باشید که سیلندر ایستاده نگه داری شود و اگر برای مدتی طولانی به شکل افقی نگه داری شده باشد، قبل از استفاده یک شبانه روز آن را به صورت عمودی قرار دهید، سپس با احتیاط استفاده کنید.
- سلندر های گاز اکسیزن باید حتما تاییدیه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را دارا باشند.
- سیلندر هاي گاز اکسیژن باید هر سال یکبار تعویض شوند و متصدي سیلندر باید به طور دوره اي سیلندر را از نظر نشت کنترل نماید.
- حتما در محل نگه داری سیلندر ها علامت هشدار دهنده ” انجام کار هایی که باعث افزایش دما می شوند، ممنوع است “، نصب شود به طوری که کاملا در معرض دید باشد. دما به هیچ وجه نباید بالا تر از ۵۲ درجه سانتی گراد برسد.
- کابینت های ویژه ای برای نگه داری سیلندر های گاز طراحی و ساخته شده اند. کابینت های گاز ها برای آشکار کردن نشت و تهویه و رهاسازی اضطراری طراحی شده اند.
- قرار دادن سیلندر ها در محل های رفت و آمد و ورودی ها و خروجی ها، خطر آفرین است.
- سیلندر هایی که در انبار برای ذخیره سازی نگه داری می شوند و سیلندر هایی حمل می شوند، حتما باید درپوش مخصوص را داشته باشند.
- سیلندر های پر و خالی را در مکان های مجزایی قرار دهید.
- اجازه دهید مقداری گاز در سیلندر باقی بماند تا فشار صفر نشود. با این کار از مکش هوا و رطوبت به داخل سیلندر و خطر انفجار جلوگیری کرده اید.
- اتصالات روی سیلندر و رگلاتور نباید بیش از حد سفت یا سست باشند.
- از نوار تفلون، مواد روان کننده و درزگیر استفاده ننمایید.
با رعایت چند نکته و حفاظت درست از سیلندر های گاز می تواند از فاجعه های بسیار بزرگ جلوگیری کرد.
